داروهای تزریقی  

ایران به لحاظ میزان مصرف دارو جزء 20 کشور نخست دنیاست و بالاترین مصرف سرانه دارو در جهان را دارد. در ایران، مصرف سرانه داروهای تزریقی در سال  4برابر میانگین جهانی است،این در حالی است که تزریقات، به تنهایی و جدای ازعوارض دارو، خود فرآیندی خطرآفرین است. از سوی دیگر در میان مردم این تصور رایج وجود داردکه فرآورده های تزریقی به مراتب بهتر از داروهای خوراکی هستند، اما متخصصان با این نظر مخالفند و از تزریق به عنوان یک روش تهاجمی با خطر فوق العاده بالا نام میبرند که در سیستم درمان سرپایی ضرورتی ندارد و این روش را مخصوص درمان های اورژانس و یا زمانی که از راههای دیگر بویژه راه خوراکی نمیتوان استفاده نمود، می دانند.

اصولا داروها به چند دسته ی کلی تقسیم می شوند و بسته به نوع بیماری، پزشک تشخیص می دهد که بیمار نیاز به داروی خوراکی دارد یا تزریقی.بعضی از داروها توسط روده جذب نمی شوند و باید با تزریق آمپول وارد بدن شوند. گاهی اوقات نیز دوز تجویزی دارو زیاد است مانند آنتی بیوتیک ها، که باید از طریق رگ جذب شوند و به همین دلیل تزریق، بهترین انتخاب است.اما در بسیاری از مواقع دارو باید به صورت شربت یا پودر حل شدنی در آب مصرف شود و داروی تزریقی در این مورد، بی فایده و حتی زیان آور است.

عوارض و مشکلات داروهای تزریقی

ü                  داروهای تزریقی می توانند منجر به بروز عوارض خاصی از جمله آسیب به عصب در محل تزریق ، آسیب به عروق در محل تزریق ، آبسه یا سایر عوارض در محل تزریق  خون مردگی و خونریزیهای زیر پوستی ، ایجاد زخم و باقی ماندن جای آن در محل تزریق شود که با مصرف فرآورده های غیر تزریقی قابل پیشگیری است.

ü                  احتمال انتقال بیماریهای عفونی مانند هپاتیت ب ‌و ایدز در میان بیماران ، کادر درمانی و عموم جامعه در اثر تزریق های غیر ضروری افزایش می یابد . بدیهی است یکی از راههای پیشگیری از انتقال این بیماریها ، کاهش تجویز و مصرف غیر ضروری داروهای تزریقی می باشد .

ü                  انجام تزریقات نیاز به شرایط محیطی مناسب و رعایت لزومات بهداشتی مانند استریلیزه کردن مکان تزریقات، برخورداری از تخصص لازم در این زمینه و گذراندن دوره‌های تئوری و عملی دارد.و این امر هزینه تقبل شده توسط بیمار و سیستم بهداشتی را افزایش می دهد.

ü                  از آنجا که داروی تزریقی سریعاً در خون پخش میشود، کنترل و درمان عوارض ناشی از داروهای تزریقی ، در بسیاری از موارد ، نسبت به سایر اشکال دارویی مشکل می باشد.

ü                  استفاده خوراکی از داروها آسان‌تر از تزریق عضلانی است و در عین حال دردرمان بسیاری از بیماری‌ها به همان اندازه موثر است. داروهای خوراکی باعث ایجاد درد یا گسستگی در سد پوستی بدن نمی‌شوند.

ü                  در صورت بروز حساسیت دارویی در قرص و کپسول و شربت، می توان مصرف آن را بلافاصله قطع کرد و یا حتی با شستشوی معده، دارو را از بدن خارج کرد، اما در صورت بروز حساسیت داروی تزریقی، اقدام خاصی نمی توان انجام داد.بنابراین عوارض داروهای خوراکی بسیار کمتر از انواع تزریقی است و همواره در علم پزشکی توصیه می شود که از درمان های تزریقی کمتر استفاده شود.

بهتر است بدانیم که:     

v      اثر بخشی داروهای تزریقی لزوماً بیشتر از داروهای خوراکی نیست.

v      بیش از نیمی از عوارض به ثبت رسیده در مرکز ملی ثبت عوارض ناخواسته داروها( ADR ) ناشی از مصرف داروهای تزریقی بوده است و اکثر اوقات عوارض جانبی داروهای تزریقی نسبت به داروهای خوراکی بیشتر است و نباید به پزشک جهت تجویزداروی تزریقی اصرار کرد.

v      داروهای تزریقی برای زمانهایی است که اثر سریع درمانی ضروری است، یا بیمار قادر به مصرف داروی خوراکی نیست، یا مواردی که دارو در صورت مصرف از راه خوراکی از بین رفته و بی اثر میشود ویا از دستگاه گوارش قابل جذب نمی باشد و استفاده از آن در سایر موارد چندان موجه ومنطقی نیست.

v      به هنگام تزربق یک داروی تزریقی حتماً باید در رابطه با سابقه پیدایش عوارض در برخورد قبلی با سایر اشکال داروی مورد نظر اطلاع داشت، زیرا بروز مجدد آن عارضه می تواند کشنده و یا تهدید کننده حیات باشد.

v      ایجاد حساسیت نسبت به نوع خاصی از داروها مانند پنی‌سیلین با وجود چندین نوبت استفاده فرد از داروهای فوق از جمله عوارض دیگر تزریقات ناایمن در منازل است.این نوع از داروها در صورت واکنش بدن و داشتن آلرژی از سوی افراد خطرات جبران ناپذیری از جمله مرگ را به دنبال داشته که باید با رعایت نکات فوق تزریق این قبیل داروها در مراکز بهداشتی انجام شود.

واحد تجویز و مصرف منطقی دارو-معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایلام